Hoe fysieke post twee kunstenaars in covid-tijd verbond

In 2021 interviewde ik Teresa Feldmann en Seira Uchida naar aanleiding van The Liminal Space Residency, georganiseerd door Arts Initiative Tokyo en Baltan Laboratories in Eindhoven. Deze residentie zou oorspronkelijk fysiek plaatsvinden, maar door covid werd dat online, vanuit de woonkamers van Teresa in Den Haag en van Seira in Akita, Japan.

Teresa Feldmann definieert zichzelf als designer/maker/onderzoeker en wannabe ‘feminist-economist’. “Alles wat ik doe in mijn werk en design is verbonden met de economie en samenleving,” vertelt ze mij tijdens ons eerste interview in februari 2021. Haar projecten nemen zorg vaak als uitgangspunt, zowel op menselijk vlak, als zorg dragen voor de wereld om ons heen. Tijdens de residentie onderzocht ze manieren om op een speelse en luchtige manier het fenomeen ‘corona-moeheid’ bespreekbaar te maken.

Een van Seira Uchida’s primaire media is het digitale domein: “Het internet is alomtegenwoordig geworden in ons leven; het is overal als een integraal deel van ons alledaagse landschap.” Als conceptuele performancekunstenaar gebruikt ze het digitale landschap als onderdeel van haar performance. In haar praktijk maakt ze gebruik van moderne visuele technieken, zoals virtual reality en 3D-scans. Tijdens The Liminal Space Residency draaide haar project om Japanse familiestructuren en de kritische houding die ze ten aanzien daarvan heeft. Deze werd extra gevoed door de uitwisselingen tussen Seira en Teresa over hun eigen definities van feminisme.

Ondanks dat het gros van hun ontmoetingen online plaatsvond, stuurden ze elkaar tijdens de residentie veel brieven, care packages en zelfs kunstwerken. Bijna twee jaar na hun residentie en het eerste interview, spreek ik Teresa en Seira specifiek over deze fysieke uitwisseling, over de meerwaarde hiervan en of ze het na hun residentie hebben voortgezet.

Linda Köke: Waarom kozen jullie ervoor om elkaar naast de digitale ontmoetingen ook fysieke dingen toe te sturen?

Seira Uchida: We reageerden beiden enthousiast op de vraag van Arts Initiative Tokyo of we iets offline wilden sturen tijdens het residentieprogramma. Ik wilde graag persoonlijke voorwerpen uitwisselen, omdat het project dat ik aan het begin van de residentie voor ogen had verband hield met persoonlijke verhalen in alledaagse voorwerpen. (Het initiële doel was om grootse narratieven opnieuw te vertellen vanuit een persoonlijk perspectief, door middel van kunstwerken uit het verleden, red.) Het onderzoek dat ik uiteindelijk in de residentie uitvoerde week hiervan af, maar toch ontving ik graag voorwerpen van Teresa omdat ik haar daarmee beter leerde kennen.

Teresa Feldmann: Tijdens de lockdown en deze online residentie voelde ik mij niet verbonden met de wereld om mij heen. Post, brieven en pakketten waren echt iets om naar uit te kijken: ze waren fysiek! Als ik eraan terugdenk was het bijzonder dat reizen toen zo beperkt was, terwijl goederen zich wel (deels ongehinderd) over de hele wereld konden verplaatsen.

LK: Wat hebben jullie naar elkaar gestuurd?

TF: In het eerste pakket stuurde ik een aantal van mijn kunstwerken en Nederlandse snacks. Zo stuurde ik onder andere een sjaal die ik ontworp uit de reeks Feminist Football Scarves.

SU: Naast de sjaal stuurde Teresa mij een ring die nu in mijn kamer hangt, waardoor ik haar vibes om mij heen voel: het is als een amulet. Ook stuurde Teresa een fietslampje dat ze dagelijks gebruikt: een echt Nederlands item. In het pakket dat ik haar terugstuurde zaten enkele van mijn kunstwerken, zoals twee banners met illustraties, mijn favoriete boek en een kaart met tekeningen en memo’s met verhalen over alle voorwerpen die zij mij stuurde.

LK: Wat was, en is, voor jullie de meerwaarde van het versturen van deze dingen en hoe stond dit in relatie met de residentie?

SU: Aanvankelijk waren de werken vooral een kennismaking met elkaars werk, maar onvermijdelijk hing het ook samen met de inhoud van onze residentie. Naarmate onze online gesprekken tijdens de residentie meer de diepte ingingen, weerspiegelde de inhoud van onze post ook de inhoud van deze uitwisselingen, zoals onze opvattingen over feminisme en ‘herstory’, en hoe dat in Europa en in Japan wordt opgevat.

TF: De toegevoegde waarde voor mij is de zorgzaamheid die eruit spreekt: een kans om voor anderen te zorgen en voor anderen om zich verzorgd te voelen. Zorg is een ontzettend belangrijke waarde in mijn praktijk, en zo ook in het project dat ik tijdens de residentie uitvoerde. Ik ben eerder een gever dan een ontvanger. Ik vond het heerlijk om deze pakketten samen te stellen; ik zou het zelfs als therapeutisch omschrijven.

SU: Het sturen en ontvangen zorgde voor een gevoel van menselijke aanwezigheid in deze onzekere tijd. Los van de hele pandemie geloof ik dat de grenzen tussen het virtuele en het fysieke steeds vager worden. Steeds meer van ons leven speelt zich in het digitale domein af, en digitale aanwezigheid is zowat een eerste levensbehoefte geworden. Tastbare voorwerpen moedigen aan om het leven van andere mensen op andere plekken voor te stellen. Maar het zou nog fijner zijn als we elkaar fysiek kunnen aanraken!

TF: Online communicatie kan onze zintuigen afvlakken als we er te veel op vertrouwen. Ik vind aanraking heel belangrijk. Dat geldt ook voor het ontvangen van post. Het openen van een brief of een pakket is een moment van verrassing en vreugde. Ik heb nu twee fantastische textielbanners met Seira’s illustraties die ik enorm koester: een ervan hangt aan mijn muur thuis in Den Haag, de andere in mijn ouderlijk huis in Estland. Ook stuurde Seira koffie gemaakt van rijst. Aan de andere kant van de wereld rook en proefde ik iets exclusief Japans: heerlijk!

LK: Hebben jullie het versturen van pakketten naar elkaar voortgezet na de residency?

TF: Ja! Het tweede pakket, dat ik eind 2021 uit mijn moederland Estland stuurde, bestond bijna geheel uit persoonlijke memorabilia. Ik wilde iets bijdragen aan haar verzameling objecten, waar ze bij aanvang van de residentie aan werkte, door dingen te sturen uit mijn kindertijd in Estland. Zo stuurde ik bijvoorbeeld haaraccessoires, een lege parfumfles waar ik vroeger mee speelde in plaats van met poppen, of een krantenknipsel uit 2005 van een recensie van een Japanse samoeraifilm geschreven in het Ests. Ik ben tijdens de residentie fan geworden van Seira’s illustraties en animaties. Daarom heb ik haar na de residentie ook uitgenodigd om een bijdrage te leveren aan een van mijn projecten.

Seira: Ik vond het leuk om van Teresa te horen dat ze mijn illustraties gaaf vond en aanbood een samenwerking aan te gaan. Ik heb er nog niet aan kunnen werken: misschien later, want onze samenwerking is zeker nog niet voorbij.

Net als twee jaar geleden vindt ook de uitwisseling voor dit artikel online plaats, dit keer vooral via e-mail. Ondanks dat Seira en Teresa elkaar nog geen enkele keer hebben ontmoet, is een hechte band ontstaan. Tussen de regels door lees ik binnenpretjes, halen ze herinneringen op en spreken ze enthousiast over elkaar. Het laat zien dat, zelfs met negenduizend kilometer ertussen, het mogelijk is om duurzame banden met elkaar op te bouwen. En dat een beetje liefde door middel van fysieke objecten of brieven in een doos of envelop te stoppen en de wereld over te schepen daar zeker aan bijdraagt.

Linda Köke is schrijver, curator en kunsthistoricus.

Van 15 januari t/m 26 februari 2021 volgden Seira Uchida en Teresa Feldmann een online residentie, getiteld The Liminal Space, geïnitieerd door Baltan Laboratories Eindhoven en Arts Initiative Tokyo. De resultaten van hun residentie presenteerden zij in maart 2021 in een Q&A via Zoom. Het interview tussen Linda Köke, Seira Uchida en Teresa Feldmann is te lezen op de website van AIR Platform Brabant.