De wezenlijke vraag van 3PLEX

Klaas Koetje

Als de vraagstelling van een curatorproject al niet deugt, kan dat dan nog interessante gezichtspunten opleveren, laat staan boeiende ‘beelden’? Ik ben geneigd te zeggen: neen. Aangezien 3PLEX zich over drie maanden uitstrekt, blijft het afwachten en kan onder andere via de webcam het een en ander gevolgd worden.

Het vreemde van 3PLEX begint met een drietal uitgangspunten, waarvan twee geënt zijn op informatietechnologie. Daarbij worden twijfelachtige beweringen gedaan zoals: de overvloed aan informatie smoort de creativiteit. Een beperkt blikveld kan leiden tot een dergelijke conclusie. Er is veel gaande binnen en buiten de kunstwereld dat onlosmakelijk is verbonden met de razendsnelle ontwikkelingen op technologisch terrein, maar om nu te spreken van ‘een impasse’… Kunstenaars (de betere) weten uit die ontwikkelingen prima de technieken en de informatie te kiezen die ze nodig hebben om tot goed werk te komen. Dan wordt gesteld dat interdisciplinair werken in een team leidt tot extra creativiteit en (ver)nieuwe(nde) inzichten. Binnen de psychologie is al onderzocht en vastgesteld dat het verschijnsel ‘brainstormen’ – als je het daarmee mag vergelijken – weinig bruikbaars oplevert. Binnen dat soort groepsprocessen blijkt dat de som der delen meestal een slap aftreksel is van individuele uitgangspunten. En tenslotte zou de evolutie van open source en de mogelijkheid voor een ieder om hier op voort te bouwen, leiden tot groei en verbetering van de informatie. Ook een zeer aanvechtbare bewering.

Om deze zaken aan de orde te stellen worden in drie deeltentoonstellingen telkens een architect, een beeldend kunstenaar en een designer gevraagd een bar/café te bouwen. Daarbij is het pakket bouwmaterialen en het gereedschap voor ieder hetzelfde, er mag maximaal tien dagen gebouwd worden en al het materiaal moet binnen de ruimte blijven. De tweede ronde: zelfde verhaal met dien verstande dat de al bestaande bouwwerken weliswaar gesloopt mogen worden, maar het materiaal niet verwijderd. Met die beperkingen (deelnemers mogen niks zelf inbrengen) verwacht 3PLEX zicht te krijgen op overeenkomsten en verschillen tussen de disciplines en hun creativiteit. Na drie van deze deeltentoonstellingen is het toepassen van de open sourcegedachte (het letterlijk voortbouwen op of aan eerder gebouwde bars/café’s) zichtbaar en is het natuurlijk de vraag waar deze evolutie uiteindelijk toe geleid heeft.

Volgens de organisatie had de bar net zo goed een badkamer of een keuken kunnen zijn. Dat maakt dit project helemaal willekeurig, terwijl een bar als metafoor voor de informatietechnologie enige logica in zich zou kunnen dragen. Immers, open source, informatie die binnenkomt, uitwisseling van ideeën et cetera.

De strikte projectregels leidden bij de eerste ronde al tot het te verwachten resultaat: geen tot de verbeelding sprekende aanpak van het verschijnsel bar/café. Hooguit de bijdrage van architect Theo Deutinger – nagenoeg alle bouwmaterialen (variërend van een tweedehands radiator tot gloeilampen) zijn verzaagd en verstopt in een rechthoekig blok van gasbeton – heeft tot een radicale keuze geleid. Bijna een daad van verzet tegen een systeem dat beperkingen oplegt. Een systeem dat beperkingen oplegt, smoort immers de creativiteit. Dat is nu al te zien bij de bijdragen van vormgever Joost Alferink en beeldend kunstenaar Sucham Kinoshita. De evolutionaire ontwikkeling van 3PLEX eindigt naar mijn verwachting in drie rommelhokken en dat zou nog wel eens een interessant beeld kunnen opleveren: het failliet van een systeem waar geconditioneerde creativiteit ten dienste staat van de(gene) organisatie die de spelregels bepaalt. Een bevrijdende gedachte. Het is echter de vraag of je als deelnemer, zelfs met een honorarium van totaal t1.500,- ex. BTW, moet willen collaboreren met een dergelijke totalitaire aanpak. Die vraag lijkt me wezenlijker en belangrijker dan de vragen die 3PLEX opwerpt.

3PLEX, t/m 27 november 2005

NP3/GRAS, Hofstraat 21, Groningen