Op de openingsavond van het 38e Poetry International Festival draagt de Taiwanese Ye Mimi voor. Eerst verschijnt de houten verhoging op het podium, daarna de dichter. Ze introduceert zichzelf met een zachte stem: ‘I would like to read my poetry now'. De klanken van een zoete Taiwanese popsong vullen de zaal. Mimi wacht geduldig af en begint dan voor te dragen over curry, stroperige liedjes, kittens. Op Poetry is de bezoeker tegelijkertijd toeschouwer, luisteraar en lezer. Achter de dichters worden foto's geprojecteerd die ze in opdracht van het festival hebben gemaakt van hun leefomgeving. Boven hen zijn gelijktijdig vertalingen te lezen, want er wordt voorgedragen in het Arabisch, Deens, Afrikaans. Sommige sprekers dragen enkel gedecideerd hun tekst voor, maar in de meeste gevallen komt de tekst echt tot leven op het podium.

In de afgelopen decennia is Poetry van een bescheiden evenement in de kleine zaal van de Rotterdamse Doelen uitgegroeid tot een internationaal toonaangevend festival. De poëzie is altijd centraal blijven staan, maar door de jaren heen is de programmering steeds breder geworden. In 2003 trad Bas Kwakman aan als nieuwe directeur. Hij initieerde met kunstenaar Kamiel Verschuren de kunstmanifestatie NewCanvas©Poetry&Art die van 2004 tot 2006 deel uitmaakte van Poetry. Pas in 2008 vindt er hiervan weer een aflevering plaats, maar dat wil niet zeggen dat het visuele dit jaar een onderschikte rol speelt. Ook nu is op een aantal locaties beeldende kunst te zien die op verschillende manieren verband houdt met achtereenvolgens het festival, woorden en verhalen.

Om te beginnen is de Schouwburg zelf podium voor twee installaties en een videowerk. De installatie Positive VOLUME van Jasper Niens en Thijs Ewalts is onontkoombaar om de simpele reden dat het de gehele foyer in beslag neemt. Niens en Ewalts berekenden het aantal kubieke meters mensen, tafels en stoelen dat benodigd is voor Poetry en dit bleek slechts 64% van de foyer te zijn. De overige 36% werd vervolgens letterlijk afgesloten met behulp van zes bouwers en 10.000 kilo materiaal. De bezoeker van het zaalprogramma kan in de pauze rondwandelen tussen de hoge witte wanden, en ontmoet hier andere bezoekers, dichters en acteurs die hem een gedicht toefluisteren. Toegegeven, in eerste instantie heb je het gevoel dat je op een bouwplaats loopt, maar na afloop van de voordrachten in de grote zaal blijkt dat het verkleinen van de foyer iedereen – in ieder geval fysiek – dichter tot elkaar brengt, en dat leidt tot leuke gesprekken. Een groots effect blijft echter uit, ondanks de omvang van het werk.

Bewust bescheidener van opzet is de videocompilatie Words die ter gelegenheid van Poetry te zien is in de videolounge van de Urban Espresso Bar. Onder het genot van de lekkerste koffie van Rotterdam zijn elf werken te zien, van zowel beeldend kunstenaars, filmmakers als klankperformers, waarin het gesproken woord de hoofdrol speelt. Diego Castro leest voor terwijl hij port drinkt uit limonadeglazen, tot hij te dronken is om nog uit zijn woorden te komen. In Not I, een fragment uit Beckett on Film, kijken we dertien minuten naar de mond van Julianne Moore die een tekst van Samuel Beckett voordraagt. Door de extreme uitvergroting verschuift de nadruk van de betekenis van de tekst naar de daad van het spreken zelf, de lippen, tanden en tong, die de woorden vormen. In Art is van George Quasha is videokunstenaar Gary Hill te zien en te horen, die in woorden probeert te vatten wat kunst definieert: ‘Art needs to happen'. Kunst is niet te forceren, manipuleren, of in scène te zetten. Kunst moet gebeuren.

En het gebeurt later die dag, bij bezoek aan Witte de With. In het kader van Poetry geeft Tris Vonna-Michell performances bij de tentoonstelling die Witte de With aan zijn recente werk heeft gewijd. De verschillende installaties maken in feite deel uit van hetzelfde (autobiografische) verhaal, opgebouwd uit feiten en fictie, hoofd- en bijzaken, in Vonna-Michells eigen terminologie ‘relevancies' en ‘irrelevancies'. Down the rabbit hole (2006) bestaat uit een bureau, drie stoelen, een diaprojector, zes op A4-tjes geprinte aktes en op het eerste gezicht willekeurige objecten zoals een diadoosje, een folder van een tentoonstelling van Henri Chopin en een kleine papierversnipperaar. Tijdens zijn performance structureert Vonna-Michell dit materiaal en vertelt in hoog, ritmisch tempo wat de verkoop van zijn ouderlijk huis te maken heeft met zijn zoektocht naar kwarteleieren in Parijs. Chaos verandert tijdelijk in orde, maar de grens tussen realiteit en fictie blijft vaag. Vonna-Michell is een meesterlijke verteller en zijn performance is een indrukwekkende gebeurtenis.

De programmering van Poetry International Festival is aantrekkelijk, zowel op het gebied van de poëzie als de beeldende kunst. Het blijft echter de vraag of de poëzieliefhebbers de weg vinden naar Witte de With en andersom. Ik had graag gezien dat Tris Vonna-Michell een performance had gegeven in de Schouwburg, of dat er een programma met voordrachten was gepland tussen de kunstwerken in Witte de With. De installaties in de Schouwburg zijn een mooi begin, maar de grens tussen poëzie en beeldende kunst kan nog veel verder worden uitgediept. Ik ben benieuwd wat er volgend jaar op het programma staat voor NewCanvas©Poetry&Art.