Domweg gelukkig op de Brouwersdijk?

Machteld Leij

Een koude zondagavond in het begin van december. Regen valt gestaag omlaag. De wijk Oud-Krispijn in Dordrecht biedt een verlaten aanblik. De straten glimmen van de regen, iedereen loopt snel door, weggedoken in kraag of sjaal. Vanuit de woonkamers valt lichtschijnsel naar buiten.

Een blik naar binnen vertelt een verhaal van een ouder echtpaar, gezeten tussen de foto's van hun kleinkinderen. In de vensterbank staan de kunststofbloemen stof te vergaren. Iets verderop is de plaatselijke buurtwinkel veranderd in een telefoonwinkel, waarvandaan goedkoop naar Marokko, Tunesië of Turkije gebeld kan worden. De loketbediende onderbreekt zijn praatje met een grijze man in djellaba en legt me hulpvaardig uit hoe ik naar de Brouwersdijk moet lopen. Ik ben op weg naar een expositie midden in de multiculturele wijk Oud-Krispijn die regelmatig het nieuws haalt vanwege overlast en criminaliteit.

Het Centrum voor Beeldende Kunst in Dordrecht heeft een driejarig project gestart om met kunst in de openbare ruimte het imago van de wijk te verbeteren en de wijk positief te ontwikkelen, aldus hun nieuwsbrief. Het Humanitasgebouw aan de Brouwersdijk biedt onderdak aan de expositie BinnenKamers. Op de ramen flikkeren dia's van fotograaf Ralph Kämena. Hij fotografeerde interieurs van jongeren, bejaarden, allochtonen en autochtonen. Hun slaapkamer, rommelzolder of woonkamer wordt geprojecteerd op de ramen van het Humanitasgebouw. In het donker wisselen de vele interieurs zich af, met het effect alsof je hard door een straat rent en bij elk huis vanuit het donker een blik naar binnen werpt. Een kamer van een Lord of the Rings fan, compleet met posters van de hoofdrolspeler licht op, en wordt vervangen door een interieur waarin een beeldje van een Chinese godin prominent aanwezig is. De vele ramen laten vele verschillende interieurs zien, elkaar in rap tempo afwisselend. Achter enkele ramen vergadert een buurtcomité, niet zichtbaar afgeleid door de veranderlijke kunst. De suppoost Joachim doet open, nadat ik lukraak enkele bellen probeerde met naambordjes van verschillende organisaties en verenigingen ernaast.

In de twee gangen in het gebouw hangen monitoren. Elke monitor laat een interview zien met een van de bewoners van de wijk Oud-Krispijn. Sommigen wonen er al hun hele leven, anderen wonen er een aantal jaar. Mensen uit Marokko of de Antillen proberen in hun huis hun land van oorsprong op te roepen. Een vrouw uit Suriname heeft haar interieur gevuld met planten uit Suriname zoals een peperplant, die ze in vijf jaar tijd heeft opgekweekt tot een indrukwekkend exemplaar. De inrichting is zoals haar huis in de Antillen. Een verzameling adelaarbeeldjes en afbeeldingen siert haar huis. Ze "wil zo zijn als de adelaar. Als ik ze zie, dan voel ik me sterk en alert." Vele bewoners passeren de revue. Journalist Mehmet Ülger interviewde ze. De mensen vertellen openhartig over hoe zij hun huis inrichten, wat belangrijk is. Zo vertelt een Turkse man, die sinds 30 april 1980 in Nederland woont, dat het huis schoon moet zijn. Het moet er goed en opgeruimd uitzien. 's Avonds moet je een pyjama aan, dat is belangrijk. Het is zo belangrijk dat het huis schoon is omdat de woonkamer ook dienst doet als gebedsruimte. Ook moet je jezelf schoonhouden voor het gebed. Voor Lale, een jonge Turkse vrouw is de reinheid van het huis ook van belang, naast gastvrijheid. Onverwacht bezoek is altijd welkom, er is altijd plaats aan de eettafel voor een onverwachte gast.

Andere video's laten het leven van een Italiaanse zien, een Nederlandse in een strak en modern interieur vol Gispenmeubels en een Slavische vrouw in een huiskamer vol kant, frutsels en religieuze afbeeldingen van Maria en Christus. Een breed scala van huiselijk leven passeert de revue, waarin vooral de trots van de bewoners op hun wijk opvalt. Iedereen voelt zich er thuis, en geregeld valt het woord ‘gezellig', dat woord waarvoor in andere talen geen equivalent voor bestaat.

De video's zijn een ontkenning van het slechte imago van de wijk. Het is mooi om te zien hoe iedereen zijn plekje heeft gevonden en goed met elkaar overweg kan. Maar door deze vorm van presenteren verzandt het project in preken voor eigen parochie. Waarschijnlijk zien vooral de gebruikers van het buurtgebouw de video's. Maar niet iedereen komt er binnen of herkent de dia's vermoedelijk als kunst. Suppoost Joachim: "de overburen van het gebouw kwamen vragen wat er toch met het licht aan de hand was." De dia's op het raam zijn wat diffuus. Op een regenachtige donkere nacht vielen de woonkamers aan de straat meer op dan hun gefotografeerde pendanten op het Humanitasgebouw. De blijde boodschap van integratie en wederzijds respect zou duidelijker overkomen in de vorm van een documentaire. Iedereen is wel nieuwsgierig naar hoe anderen wonen en leven. De video's geven een positief beeld van het wonen in de wijk, en na het zien ervan vraag je je af hoe de wijk in godsnaam aan dat slechte imago komt. Aan de geïnterviewden ligt het niet. Misschien had voor het evenwicht een jeugddelinquent geïnterviewd kunnen worden.

BINNENKAMERS

Brouwersdijk 4, Dordrecht, 1 nov tm 1 dec 2002
(catalogus verschijnt in 2003, meer info CBK Dordrecht t 078 6314689)