Tubelight ontmoet trampoline

Op 7 december 2017 opende bij trampoline het project /’haɪə en (nʊ)/, een bar-setting waarbinnen een divers programma van o.a. performances, talks, screenings, solo- en groepstentoonstellingen plaatsvindt. Tijdens dit project staat het samenkomen en de gespreksvorm centraal; het kunstwerk en de dialoog rondom het presenteren en produceren ervan.

Met een aantal kunstenaars en auteurs onderzoekt Tubelight tijdens /’haɪə en (nʊ)/ wat het betekent om een ‘ontmoeting’ of ‘moment’ te recenseren. Daarbij wordt geëxperimenteerd met verschillende formats – zoals beeld, tekst of geluid – en het moment waarop de recensie wordt gemaakt, achteraf of juist ter plaatse. Axel De Marteau bezoekt trampoline gedurende dit project op meerdere momenten, wat zal resulteren in een meerdelige recensie. Hierbij deel 2: Rum, whisky en een pink elephant cocktail. Lees deel 1 hier.

De grens tussen galerie en café verschuift tijdens /’haɪƏ en (nʊ)/ constant. Eens primeert het werk,  dan de aanwezigheid van de kunstenaar, dan weer de drank. Trampoline wordt zo een aangename en toegankelijke cocktail van gebeurtenissen met steeds een andere focus. Zowel de deelnemende kunstenaars als hun werk moeten zich aan deze nieuwe situatie aanpassen en gaan op zoek naar nieuwe vormen om dit te doen. Op een avond eind december, wanneer ik trampoline wil binnenwandelen, is alles donker in de galerie. Net als ik me afvraag of de ruimte onverwachts gesloten is, knipt plots het licht aan en dan weer uit.

3. Rum

Bij het betreden van de ruimte wordt duidelijk dat deze lichtonderbrekingen worden veroorzaakt door Afrolamp, een werk van Jean Katambayi Mukendi. Centraal in de voorste ruimte hangt op ooghoogte een aanzienlijk grote ronde lamp, opgebouwd uit een wirwar van koperdraden. In het midden hangt de lichtbron. Aan de koperdraden zijn twee tekeningen van ogen vastgemaakt, waardoor er tussen de draden een figuur ontstaat. Het geheel doet denken aan een zonnegod. Aan de hand van een bewegingssensor knipt de lamp aan en uit, waardoor het lijkt alsof er zich steeds stroomonderbrekingen voordoen.

Het ‘disfunctioneren’ van de lamp, alsook de materialen waaruit deze is vervaardigd, refereren naar de achtergrond van de Congolese kunstenaar die woont en werkt in Lubumbashi. De tegenstellingen die de lamp belichaamt zorgen op een ludieke maar treffende wijze voor een kritische ondertoon. Het koper, waaruit de lamp is opgebouwd, is een uitstekend geleidend materiaal. Ironisch genoeg zit men in Congo, een van de Afrikaanse landen waar veelal door Westerse overheden en bedrijven grondstoffen zoals koper worden ontgonnen, vaak zonder licht. In deze regio’s is licht allesbehalve een constante. Het haperen van het licht, zowel in het werk als in de realiteit, benadrukt de oneerlijke hiërarchie en de uitbuiting die in deze praktijken schuilgaat. Mukendi koppelt dit op een mooie, maar pijnlijke manier terug naar de voornamelijk Westerse bezoekers die ook hier in de galerie de stroomonderbrekingen veroorzaken.

Binnen de context van trampoline werpt de Afrolamp zich op als ‘conversation piece’. Dit doet het echter op een heel andere manier dan het eerder besproken Juk/Juk/Juk van Stefaan Dhedeene. De lamp neemt de ruimte over, wekt de suggestie dat het verlicht wat het wil en wanneer het dat wil. Op deze wijze beïnvloedt het de toeschouwer en hoe de andere werken in de ruimte worden gelezen.

…knip, licht aan…

…knip, licht uit…

En dit continu, zolang de Afrolamp er hangt.

4. Whisky

Ook tijdens de presentatie van Vaast Colson’s nieuwe editie Better hand coin to the headsman gaat het licht continu aan en uit. Bij de ingang hangt aan weerszijden van de deur een getekende karikatuur, een van galerist Simon Delobel en een van Colson. Ze doen denken aan koninklijke statieportretten. In dit geval zijn de portretten, inclusief lijst, in twee gedeeld en los van elkaar opgehangen. Alsof beiden heren met een guillotine werden onthoofd. Deze executie werd in mei 2017 in trampoline uitgevoerd door Delobel. Het was het begin van een uitermate relativerend werk waarin de spot wordt gedreven met de positie van zowel kunstenaar als galerist.

Net als in Mukendi’s Afrolamp bevat Better hand coin to the headsman een tegenstelling die tot stand komt door de materiaalkeuze en de wijze waarop het werk is gefabriceerd. De lijst, met daarin de karikatuur achter glas, is dwars doormidden gesneden. Toch is het glas niet gebarsten en valt het papier er niet uit. Het werk is zo zorgvuldig in elkaar gezet dat de act van het snijden eerder constructief is in plaats van destructief. Hierdoor lijkt het werk de gelijkwaardigheid van de twee personages – kunstenaar en galerist – te willen suggereren. Beiden kijken lachend neer op de tentoonstellingsruimte/het café en naar iedereen die er binnenwandelt. Spottend met zichzelf lijken ze de algemene machtsposities van kunstenaar en galerist te ondermijnen en hun persoonlijke relatie, alsook hun relatie met het publiek, te bevragen.

5. Pink elephant cocktail

Op dezelfde avond introduceert Simon Wald-Lasowski het werk There is an elephant in the room, dat slechts bestaat uit een gelijknamige url. Vol ongeduld en nieuwsgierigheid bekijk ik op mijn telefoon de website. Mijn kinderlijke verlangens worden ingelost als ik een oneindige stoet olifanten achterwaarts, van rechts naar links, op het schermpje zie voorbijschuiven. Het is een uitermate divers gezelschap, van kleine houten figuurtjes tot roze opblaasolifanten, afkomstig uit een grote verzameling olifanten beeldjes van Wald-Lasowski. Voor de website fotografeerde hij elk olifantje op eenzelfde neutrale wijze, waardoor de uniciteit van elk object naar voren komt.

Tijdens het evenement blijft de galerie echter leeg, mijn vriendin en ik zijn de enige bezoekers. Toch vormt deze minimale opkomst geen obstakel, het past wel bij de lancering van een online tentoonstelling. Samen met de galeristen nemen we plaats rond de tafel, onder Mukendi’s lamp, die het gesprek vanzelf op gang brengt. Tegelijkertijd start Wald-Lasowski een loterij waarbij elke bezoeker een lot mag trekken dat correspondeert met een van de ‘echte’ olifanten. Gezien het beperkte publiek van de avond zal de loterij tot het einde van /’haɪƏ en (nʊ)/ verdergaan.

Zodoende worden de echte objecten verspreid, en wordt de website een database van de collectie en tevens de enige plek waar de hele olifantengroep nog te zien is. Wat dit werk zo interessant maakt is dat het de waarde van de objecten bevraagt. De lieflijke olifanten hadden in eerste instantie, als afzonderlijke producten, weinig waarde. Wald-Lasowski bracht de voorwerpen bij elkaar, maar verspreid ze nu opnieuw als collection item, zodat eenieder die een olifant bezit onlosmakelijk deel uitmaakt van dezelfde collectie en verbonden is door een url.

Het gegeven van de ‘elephant in the room’ lijkt iets te zijn waarmee binnen de context van /’haɪƏ en (nʊ)/ vaak geëxperimenteerd wordt. Veel werken nemen een centrale rol in en eisen de aandacht op. Toch houdt het hier niet op en is er juist wel ruimte voor gesprek en discussie. Er wordt rond een bepaald werk gezeten, gedronken, gedebatteerd. Bijgevolg is het contact met het publiek zeer direct en wordt de galerie een open en publieke structuur waarbinnen aandacht is voor de kunst en de onderwerpen die ze aansnijden. Bij trampoline wordt duidelijk niet om de ‘elephant in the room’ heen gedraaid. Met open armen wordt hij ontvangen en meteen opgeworpen tot onderwerp van gesprek.