The Occidental Accident

Marjolein van de Ven
Maarten Boekweit, TRASHCAN DANCE (2014)

Tijdens het betreden van de de ‘één-avond-tentoonstelling’ The Occidental Accident in Nest word ik overweldigd door een kakofonie van geluid. Het blijkt afkomstig van ongeveer veertig videowerken en enkele ruimtelijke objecten en foto’s die de 400m2 van de Haagse tentoonstellingsruimte vullen. De presentatie, georganiseerd door kunstplatform The Naked, toont een selectie van werken die eerder dit jaar in de Bank Al Maghrib in Marrakech werden gepresenteerd als onderdeel van de Marrakech biënnale.

The Naked werd ongeveer twee jaar geleden geïnitieerd door vijf Haagse culturele ondernemers. Johan Gustavsson van 1646, Rob Knijn van Heden, Marius Lut van Billytown, Eelco van der Lingen van Nest en Hachim Khalidi van het toenmalige TAG, besloten samen iets groters op te zetten dan ze ieder met hun eigen initiatief kunnen bereiken. Na een reeks diepgaande gesprekken – door de open insteek ook wel ‘naked sessions’ genoemd – nam het plan vorm aan: een tweejaarlijkse Haagse manifestatie voor het tonen van internationale hedendaagse kunst. Anders dan bij een biënnale, die dikwijls de persoonlijke visie en methodiek van een vooraanstaande curator als vertrekpunt heeft en schermt met gevestigde namen uit de internationale kunstscène, wil The Naked juist een ‘neutraal’ overzicht geven van wereldwijde, lokale en alternatieve bewegingen en initiatieven. Door wisselende presentaties en veel activiteiten willen ze een toegankelijke, energieke en laagdrempelige sfeer creëren.

Als basis voor een internationaal netwerk en om inzichtelijk te maken welke onderwerpen en ontwikkelingen voor lokale initiatieven wereldwijd actueel zijn, startten ze een blog waarop curatoren en kunstenaars van over de hele wereld zich kunnen profileren en zowel tekstueel als visueel op elkaars bijdragen kunnen reageren. De blog, zonder noemenswaardige redactie, is de afgelopen twee jaar gestaag gegroeid; momenteel zijn 44 initiatieven uit 29 landen aangesloten.

De avond in Nest is de eerste fysieke presentatie van The Naked binnen Nederland. Om een statement te maken is het geluidsniveau van de videowerken overdreven hard en is de hoeveelheid werken overvloedig. De onderwerpen van de werken zijn uiteenlopend, maar meerdere werken haken in op vraagstukken over herkomst en culturele verschillen. In zijn video Trashcan Dance (2014) gaat kunstenaar Maarten Boekweit de straten van Chicago op om Afro-Amerikaanse inwoners zijn zelfbedachte choreografie te leren. Met deze eenvoudige maar bedachtzame sociale interactie speelt Boekweit op ludieke wijze stereotype denkbeelden met betrekking tot etniciteit uit. Nuria Güells Humanitarian Aid (2008-2013) toont hoe de Spaanse kunstenares in Cuba een wedstrijd uitschrijft, waarin zij de schrijver van de best geschreven liefdesbrief ‘beloont’ met een huwelijk met haar en zodoende de mogelijkheid biedt naar Spanje te emigreren. In haar poging de schrijnende geopolitieke positie van Cuba te belichten overschrijdt Güell wellicht de ethische grenzen.

Voor Like a King in Marrakech (2014) liet Edd Schouten zich in Marrakech door verschillende lokale fotografen portretteren. Dit mondde uit in een scala van vervreemdende foto’s, digitaal bewerkt en met surrealistische, clichématig geënsceneerde achtergronden. Een mooie toevoeging is het gesprek tussen Van der Lingen en Khalidi (vanuit zijn positie als curator van de Marrakech-biënnale) dat eveneens deze avond plaatsvindt. Tijdens de open en eerlijke dialoog wordt tastbaar hoe moeilijk het is ons eigen (westerse) perspectief opzij te zetten bij het kijken naar kunst, welke is ontstaan in een voor ons onbekende context.

De avond in Nest is inspirerend, maar toont eveneens dat The Naked momenteel een work in progress is. Ten eerste geven de geselecteerde initiatieven nu nog geen mondiaal overzicht; het overgrote deel is afkomstig uit Europese landen. Het is daarom belangrijk om de selectiecriteria kritisch te bekijken. Tegelijkertijd kan worden afgevraagd in hoeverre het ‘kunstenaarsinitiatief’ een bestaand fenomeen is in niet-westerse landen. Geven de initiatieven een neutraal en lokaal overzicht van de wereldwijde gang van zaken, wetende dat ze door een kleine groep westerse individuen bij elkaar zijn gezocht, onoverkomelijk uitgaande van westerse kunstprincipes? Ten tweede kan de blog levendiger, en mag deze af en toe meer zelfbeschouwend en kritisch zijn. Goede redactie en reflectie door specialisten kan hier een uitkomst bieden. Tenslotte bestaat het publiek voor The Occidental Accident voornamelijk uit het bekende, vertrouwde Nest-publiek en maakt de keuze voor deze locatie de kans een nieuw publiek aan te boren niet veel groter.

In deze ontwikkelingsfase moet nog veel worden onderzocht, gelobbyd en georganiseerd voor Den Haag zich daadwerkelijk rijk mag rekenen met een ‘The Naked Festival’. De organisatie is zich hiervan bewust, maar beschikt momenteel eenvoudigweg niet over genoeg mankracht en middelen. Hopelijk verandert dat als binnenkort, samen met de gemeente Den Haag, de mogelijkheid voor een substantiële subsidie wordt verkend. Ik ben benieuwd hoe ze een groot publiek gaan aanspreken zonder te vervallen in spektakel, en hoe objectief de besluiten van de curators uiteindelijk kunnen zijn. Echter, het initiatief is verfrissend, vooral door de onbevangen en open manier waarop de organisatie het eigen perspectief probeert te verbreden zonder het als hogere wiskunde te bestempelen. Het is deze nuchtere en toegankelijke mentaliteit die maakt dat hun naakte missie interessant is om te volgen.

Edd Schouten, LIKE A KING IN MARRAKECH (2014)
Tentoonstellingsoverzicht The Occidental Accident, NEST, 2014