Hallo Marian,

Hier is alles nog steeds hetzelfde sinds mijn vorige brief. In de lege straten klinkt nog steeds een koor van sirenes, dag en nacht. Ik mis het geratel van de tram, het gejoel van kinderen en automobilisten, ik mis zelfs de groepen daklozen in het groenstrookje onder mijn flat. Waar zijn zij nou plotseling gebleven? Niemand lijkt het te weten. Het groenstrookje is veranderd in de enige plaats waar mensen hun huis kunnen ontvluchten. Alle parken zijn dicht. Maar dit strookje gras is te klein om af te sluiten. En daarom is het ons enige baken van hoop.

Overdag maken de hondeneigenaars er een praatje met elkaar. Een van hen heeft niet alleen zichzelf, maar ook haar labrador een mondkapje omgedaan. Ze schreeuwt hard tegen de anderen. Ze lijkt een beetje doof. Anderhalve meter is dan niet gemakkelijk te overbruggen.

’s Nachts verandert het groenstrookje in een vechtterrein voor echtelijke ruzies. Stel je voor: je woont in een krappe flat in een buitenwijk van Milaan. Je kinderen slapen eindelijk. Waar raak je dan je frustratie kwijt? Juist, in ons baken van hoop, onder de uitbloeiende kersenbloesem. Het geschreeuw weerkaatst tegen de gevels van de huizen.

Als je met z’n allen door een lange, donkere tunnel loopt, dan kan er maar beter iemand een liedje zingen, anders klinkt het geluid van je voetstappen zo eng hol. Deze zin zag ik voorbijkomen op een Facebookpagina waar Italiaanse kunstenaars overleggen hoe ze deze crisis te boven komen. Het deed me denken aan je laatste brief, waarin je schreef: “Hoewel cultuur ontbreekt op de lijst ‘cruciale beroepsgroepen’, blijkt duidelijk hoezeer mensen in crisistijd behoefte hebben aan kunst.”

Iemand die in Italië als een van de eersten begon met ‘zingen in de donkere tunnel’ is Sebastiano Leddi, hoofdredacteur van het fotografietijdschrift Perimetro en bedenker van het project ‘100 Fotografi per Bergamo’, een online veiling waarmee geld werd ingezameld voor het ziekenhuis Ospedale Papa Giovanni XXIII in Bergamo.

Het motto van Perimetro is om ‘Milaan te tonen zoals je het nog nooit hebt gezien’. Behalve een tijdschrift, is het streven van Perimetro om ook een community te zijn. Het is daarom niet toevallig dat juist dit tijdschrift snel reageerde op de coronacrisis. Het idee ontstond tijdens een WhatsApp-gesprek tussen Sebastiano en zijn oude schoolvriend Francesco, die hij al dertig jaar kent. Francesco is dokter in een ziekenhuis in het zwaar getroffen Bergamo. De corona-uitbraak was op haar hoogtepunt. De IC’s waren overvol, en er was nog geen ondersteuningsnetwerk op gang gekomen.

Schoolvriend Francesco omschreef de situatie als een ‘natuurramp’, en vroeg of Sebastiano iets kon bedenken om te helpen. Deze vraag klinkt misschien ongewoon; een noodkreet van een arts richting een cultureel ondernemer. Maar in Italië, waar nauwelijks subsidie is voor hedendaagse cultuur, gaat cultureel ondernemen vrijwel altijd gepaard met slimme marketingstrategieën. De combinatie van kwaliteit en commercie wordt heel serieus genomen. Perimetro had de juiste kennis in huis om in korte tijd een grootschalige actie te mobiliseren.

Fotograaf Arnaldo Abba, die al was begonnen met het online verkopen van zijn foto’s, bracht Sebastiano op het idee voor ‘100 Fotografi per Bergamo’.

“Hoeveel denk je dat het zal opbrengen?”, vroeg Francesco hoopvol, “30.000 euro?  Misschien zelfs 40.000?”

Op 1 april was de online expositie een feit. De website kon de toestroom van bezoekers nauwelijks aan, en liep af en toe vast. Om het aanbod foto’s aan te vullen werden snel buitenlandse fotografen gecontacteerd uit Perimetro’s netwerk. Op de laatste dag van de online veiling, 6 april, bedroeg de opbrengst 727.600 euro. ‘100 Fotografi per Bergamo’ inspireerde verschillende projecten in andere landen, waaronder het New Yorkse initiatief ‘Pictures for Elmhurst’. 

Het unieke aspect van ‘100 Fotografi per Bergamo’, is dat er voornamelijk mensen werden bereikt die normaal gesproken niet zo snel kunst zouden kopen. Dit is iets wat terugkomt bij de meeste succesvolle culturele initiatieven in deze tijd van crisis: het elitarisme van de kunstwereld wordt aan de kant geschoven, en met actuele projecten wordt kunst teruggebracht naar waar ze thuishoort: midden in de maatschappij, als vorm van expressie voor iedereen.

Het is nu ook in Nederland de taak van de culturele sector om, of er nou geld voor is of niet, een centrale plaats in de samenleving in te nemen. Met initiatieven waarbij het publiek actief wordt betrokken, kan de culturele sector de quarantaine draaglijker maken. Het geeft mensen een andere uitvlucht dan alleen het kleine strookje gras onder hun huis.

Ik was blij verrast door de online tentoonstelling van Upstream die je me liet zien. Ben je ondertussen al nieuwe initiatieven tegengekomen? En hoe zit het met het groepsgevoel in de Nederlandse kunstwereld? Komen er al gemeenschappelijke projecten van de grond?

Hou je taai en hou me op de hoogte,

Groet,
Christine

Ps. Ik denk niet dat er budget is voor onze teksten, omdat Tubelight vrijwillig tot stand komt. Maar misschien kunnen we een alternatief verzinnen?

Links uit artikel:
100 Fotografi per Bergamo: https://perimetro.eu/100fotografiperbergamo/
Pictures for Elmhurst: https://www.picturesforelmhurst.com/
Online exhibition van Upstream: http://www.upstream.gallery/