Bananen: wie houdt daar nou niet van? De Canadese kunstenaar Anna Banana (1940) weidde haar leven die langgerekte, met stevige schil omhulde vruchtvleesstaaf. Sinds de jaren 70 geldt zij als één van de spilfiguren van de internationale mail-art beweging. Behalve de duizenden poststukken die zij in circulatie bracht werkte zij als kostuumontwerper, performer, verzamelaar en uitgever. In Kunstverein Amsterdam is op het moment inzicht te verkrijgen in dit merkwaardige oeuvre.
Het is de eerste overzichtstentoonstelling van Anna Banana in Nederland. De tentoonstelling werd eerder georganiseerd in Kunstverein Toronto, een van Kunstvereins zusterondernemingen, en zal na Amsterdam doorreizen naar Milaan. Met een drietal vroege kostuums, een aantal video’s, publicaties en twee vitrines vol briefkaarten, enveloppen, kunstenaarspostzegels, boekjes en tijdschriften geeft de tentoonstelling een bescheiden maar toch verassend panoramisch beeld van deze merkwaardige kunstenaar.
Het begon allemaal toen Anne Lee Long zichzelf in 1971 benoemde tot town fool van Vancouver, en in een eigengemaakt kostuum publieke performatieve projecten initieerde. Nadat zij tijdens een feestje over een bananendoos struikelde was de naam Anna Banana een feit. Wat begon als een serie ludieke projecten groeide uit tot een levenswerk. Zij liet zich zelfs officieel als Anna Banana registreren.
De praktijk van Banana is extreem divers. Zo zijn in Kunstverein video-opnames te zien van publieke evenementen zoals de Banana Olympics (San Francisco 1975 en Surrey 1980). Deelnemers aan dit banaangerelateerde sportevenement werden hierbij niet beoordeeld op hun atletische prestaties maar op hun kostuums en entertainmentwaarde. Deze evenementen werden door velen in eerste instantie helemaal niet als kunst bestempeld. De locale overheid zag de Banana Olympics vooral als sportevenement, waardoor het project financiële steun ontving. De Going Bananas Fashion Contest (1982) die Anna Banana organiseerde werd op de Canadese televisie uitgezonden.
De belangrijkste kern van Banana’s oeuvre bestond echter uit het versturen en ontvangen van post door het internationale neo-dadaïstische netwerk waarvan zij deel ging uitmaken. Via het Image Bank International Mail Art Network (IMAN) van Michael Morris en Vincent Trasov (Mr. Peanut) kwam zij in aanraking gelijkgestemden – vrijwel uitsluitend mannen – zoals Professor Bananaco waarmee zij het veld deelde.
Via het mail art netwerk bracht zij talloze poststukken in omloop. Het gaat hierbij niet alleen om de meer reguliere postkaarten en brieven die zij stuurde, de kern van de zaak was immers de interactie met een internationaal kunstenaarsnetwerk en het spel met de infrastructuur die deze uitwisseling mogelijk maakte. Banana nam zelf bijvoorbeeld ludieke enquêtes af onder de noemer Specific Research Institute en tastte zo het netwerk af. Zelf ontving zij een groot aantal banaangerelateerde parafernalia in de bus waarvan zij een ondertussen immense collectie opbouwde. De poststukken bevatten vaak eigengemaakte bananenpostzegels of stempels die naast officiële postzegels en stempels op enveloppen meereisden. Ook in Nederland kwam Anna Banana via de mail art met kunstenaars in aanraking. Zo droeg zij bij aan enkele edities van Ephemera van UlisesCarrión, en stelde zij in 1978 werk tentoon in de Stempelplaats van Aart van Barneveld.
De tijdschriften die Banana maakte, vormen tevens een zwaartepunt in haar oeuvre. In Kunstverein zijn verschillende edities van de Bananarag uitgestald. Dit blad begon als een ‘Sometimes Weekly’, maar werd door haar velen andere taken snel een ‘Sometimes Monthly’en later een ‘Sometimes Yearly’. Nog altijd verschijnen er onregelmatig nieuwe edities van deze nieuwsbrief. Recente edities zijn bij Kunstverein voor een paar euro te koop, de vroege nummers ervan zijn inmiddels echter collectors items geworden. Dat geldt ook voor de edities van het blad VILE (1974-1978) waarvan in Kunstverein edities zijn door te bladeren. Het blad bood een platform voor bijdragen uit het mail art netwerk van Banana en geeft een mooi tijdsbeeld. Het ontstond in reactie op het door General Idea uitgegeven tijdschrift FILE (1972-1989) dat door Banana al snel te main-stream en een tikkeltje elitair werd gezien. General Idea’s FILE was overigens op zijn beurt een parodie op het beroemde LIFE Magazine (1936-heden).
Terwijl haar omgang met een onofficieel circuit en haar onconventionele gebruik van het publieke postsysteem als subversief gezien kunnen worden, en haar interactie met een breed publiek doet denken aan latere participatieve kunstvormen, valt vooral op hoe lichtvoetig, vrolijk en speels het werk van Banana is. Lastig daaraan is wel dat die spontaniteit zich ongemakkelijk in vitrines laat leggen. Zo ontstaat de indruk dat je naar relikwieën uit een bruisend maar afgesloten tijdperk kijkt. Dat hardnekkige probleem bij dit type werk is de vrucht van een doelbewuste anti of a-institutionele houding. De vraag is of en hoe dit oeuvre wel opnieuw geactualiseerd kan worden.
De tentoonstelling in Kunstverein moet daarmee vooral als documentair gezien worden, en daarin zeer geslaagd. Met weinig middelen weet de tentoonstelling een veelzijdige indruk te bieden van dit voor velen onbekende oeuvre. Naar meer smaakt dat zeker. De vraag blijft hoe.
Tijdens Amsterdam Art Weekend organiseert Kunstverein Amsterdam op zondag 26 november om 16:00 uur een Book Launch. Kunstenaar Pierre Leguillon en curator Carrie Pilto presenteren dan het boek Oracles. Artists’ Calling Cards, een boek over visitekaartjes van kunstenaars van de 18e eeuw tot vandaag de dag. Het boek bevat 123 facsimile’s van visitekaartjes.
Oracles. Artists’ Calling Cards
Softcover, 320 pages, 123 color plates
20 x 26.5 cm
ISBN: 978-3-906803-16-6
Published by Edition Patrick Frey, 2017
Out of print, last three copies available at the event
