Jonas Ohlsson: een kind met een mening

Lennard Dost
afbeeldingen van de Jonas Ohlsson expositie in het Fries Museum

Bij de ingang van de expositieruimte wordt de bezoeker middels een op de wand geschreven tekst op het hart gedrukt niet te veel aandacht te schenken aan de vele teksten (hoe ironisch). ‘Most of it is just bullshit & jokes that comes in my head the night before the opening. 90% Of my time, passion and intentions is in the drawings & the installations…’, aldus Jonas Ohlsson (1967, Örebro). Toch zijn het juist de teksten die inzicht geven in de thematiek en werkwijze van de van oorsprong Zweedse kunstenaar. Daar komt bij dat ze onmogelijk los kunnen worden gezien van zijn tekeningen en sculpturen. Sterker nog, alles is in Buro Leeuwarden onderdeel van de veelkleurige, ruimtevullende installatie Eeuwig Kind Vernedert Dood.

Eeuwig Kind Vernedert Dood
is zowel de titel van de tentoonstelling als van het gelijknamige beeld: een tekening met daarop een schedel die op een stok is gespietst. Op de schedel tekende Ohlsson een swastika en een snorretje; overduidelijk een verwijzing naar Adolf Hitler. Aan de voet van de staak staan twee kinderen, naakt, om hun nek een ketting met een soort kruis, waarschijnlijk een symbool van het geloof. In plaats van God lijken ze de schedel te aanbidden – er overheen kruipt een soort kakkerlak die over de schedel urineert, met in zijn mond een rode roos. Ook de kinderen doen ongegeneerd hun behoefte. Rechts in de tekening zien we een zandloper die aangeeft dat de tijd verstreken is.

Wat Ohlsson er precies mee wil zeggen wordt niet duidelijk, maar het beeld is exemplarisch voor zijn associatieve, fantastische installaties, die vaak als spraakmakend worden ervaren door hun gebrek aan (zelf)censuur. Het politieke systeem, religie en maatschappelijke verhoudingen, zijn eigen teksten en de begeleidende expositietekst van het Fries Museum, in feite komt bij Ohlsson alles in aanmerking voor commentaar. Eeuwig Kind Vernedert Dood heeft als thema de nooit eindigende cyclus van geboorte en dood en de overwinning van het leven op de dood (er worden per saldo immers meer mensen geboren dan dat er dood gaan). Ohlsson benadert het thema niet zozeer op een defaitistische manier, maar juist positief.

Jonas Ohlsson woont en werkt in Nederland en studeerde Vrije Media in Örebro en vervolgens in Amsterdam aan de Gerrit Rietveld Academie en het Sandberg Instituut. De Zweed stond het afgelopen jaar veelvuldig in de belangstelling. Zo gaf hij een performance tijdens de Radiodays-uitzending in De Appel en nam deel aan de expositie Art for Sail: werk in uitvoering in Loods 6 en de tekeningententoonstelling Malpractice in galerie De Praktijk, allen in Amsterdam. Ohlsson blijkt niet alleen actief als beeldend kunstenaar, maar maakt ook muziek en is dj, net als veel andere jonge kunstenaars, bijvoorbeeld Ross Birrell en Marc Bijl. In tegenstelling tot Birrell en Bijl betrekt Ohlsson zijn eigen muziek bij zijn installaties. Wat dat betreft sluit zijn werk goed aan bij onze tijd en visuele cultuur, waarin verschillende media nauw met elkaar verweven zijn en de grens tussen de disciplines steeds verder wordt opgerekt. Ook het prikkelen van zoveel mogelijk zintuigen en het transformeren van een ruimte, waarbij het niet langer gaat om het individuele kunstwerk maar om de totaalervaring, verbindt Ohlsson met een huidige generatie kunstenaars.

De installatie Eeuwig Kind Vernedert Dood in Buro Leeuwarden bestaat in feite uit twee deelinstallaties en een muurtekening. Eén deel van de installatie gaat over de dood van Ohlssons ouders, de ander over Ohlssons deelname aan de Art for Sail-expositie in 2005. In de muurtekening vraagt Ohlsson zich in de vorm van een aantal stripfiguren af, wat hij in hemelsnaam met de laatste ruimte aanmoet: hij heeft immers al zijn geld al uitgegeven aan de eerste twee ruimtes. Dat soort humor zie je vaak bij Ohlsson.

De ruimtevullende installatie in Buro Leeuwarden doet in meer dan één opzicht denken aan het werk van Zwitserse kunstenaar Thomas Hirschhorn, waarvan afgelopen jaar een solotentoonstelling was te zien in het Bonnefantenmuseum in Maastricht. Het is niet alleen de energie en de spontaniteit die van de installaties uitgaat die beide kunstenaars gemeen hebben, ook Hirschhorns pleidooi voor een kunst die weerstand biedt, die actief noch passief is, die aanvalt, lijkt gehoor te vinden bij Ohlsson. Maar waar de politiek geëngageerde Hirschhorn voornamelijk de blik naar buiten richt, durft Ohlsson zichzelf kwetsbaar op te stellen. Voor hem bestaat er geen scheiding tussen zijn privéleven en zijn leven als kunstenaar.

EEUWIG KIND VERNEDERT DOOD, Jonas Ohlsson, t/m 21 mei 2006

Buro Leeuwarden, Turfmarkt 11, Leeuwarden
www.friesmuseum.nl