Krasnojarsk is met een populatie van bijna een miljoen inwoners de op twee na grootste stad van Siberië. Het is een van de grootste producenten van aluminium en sinds het aantreden van burgemeester Pyotr Pimashkov in 1996 is de stad er flink op vooruit gegaan. Historische gebouwen zijn gerestaureerd, asfalt op voetpaden is vervangen door straatstenen, talloze pleinen zijn aangelegd en er wordt gezorgd voor betaalbare huisvesting. Krasnojarsk behoort al jaren op rij tot de meest leefbare Russische steden en in 2006 werd de burgemeester zelfs verkozen tot beste burgemeester van Rusland.

Iemand die net als de burgemeester hoge ogen gooit in Krasnojarsk is de Nederlandse kunstenaar Marjan Teeuwen (1953), die onlangs de Grand Prix van de Krasnojarsk Museum Biënnale in ontvangst mocht nemen. Zij won deze prijs voor haar project Verwoest Huis Krasnoyarsk. In 38CC in Delft geven documentaire foto’s en een videowerk inzicht in dit meest recente project van Teeuwen, waarvoor zij van het Krasnoyarsk Museum Centre een groot leegstaand houten huis ter beschikking kreeg. Het hout, waaruit het huis was opgebouwd, gebruikte Teeuwen om de binnenkant van het huis totaal te transformeren. Planken werden van de buitenkant van het huis gesloopt om in stukken gezaagd en eventueel van witte of zwarte verf voorzien onderdeel uit te maken van een architectonisch interieur, dat niet meer herinnert aan hoe de ruimtelijke indeling er eerder uitzag. Door muren, plafonds en vloeren door te breken en met de gesloopte planken nieuwe afscheidingen te creëren, ontstonden er ruimtes die doen denken aan de achttiende-eeuwse architectuurfantasieën van de Italiaanse Giovanni Battista Piranesi. Net als bij Piranesi, wiens Carceri d’Invenzione (imaginaire gevangenissen) worden gedomineerd door grootse arcaden in onmogelijke perspectieven en galerijen die nergens naar toe leiden, is het in het huis van Teeuwen voor de toeschouwer bijzonder lastig zijn positie te bepalen. De foto’s en het videowerk in 38CC geven, gelijk Piranesi’s etsen, een intens beeld van deze vervreemding, zonder zelf in het huis te zijn geweest.

Door gebruik te maken van het materiaal waaruit het huis is opgebouwd reïncarneert Teeuwen als het ware het huis tot een andere vorm. Deze manier van werken doet sterk denken aan de building cuts en intersects van beeldend kunstenaar Gordon Matta-Clark. Hij ging over tot het verwijderen van secties uit vloeren, plafonds en muren van verlaten gebouwen om zo de perceptie van het gebouw en de directe omgeving te veranderen en de psychologische en sociale aspecten van architectuur aan de orde te stellen. Bij Teeuwen zou kunnen worden gesproken van building reincarnation of building recycling. Zij verandert het aanzicht van het interieur radicaal, waardoor de beschouwer niet alleen letterlijk zijn positie dient te bepalen, maar ook die ten opzichte van de functie of waarde van de herschapen interne omgeving.

Wat beide kunstenaars gemeen hebben, is het loslaten van het functionele aspect van de architectuur. De door Matta-Clark in het leven geroepen term anarchitecture (een combinatie van anarchie en architectuur) lijkt ook toepasbaar op het werk van Teeuwen, in die zin dat zij zich aan de bruikbaarheid van de door haar geschapen ruimte niets gelegen laat liggen. Desalniettemin oogt haar werk wel degelijk planmatig en overwogen. De vormen van de uitsnijdingen en het gebruik van zwart en wit zijn niet lukraak gekozen, maar dienen uiteindelijk een coherent beeldpatroon op te leveren. Waar bij Matta-Clark het gebouw, ondanks zijn ingrepen, nog herkenbaar is, gaat Teeuwen daarentegen verder en lijkt zij het huis ondergeschikt te maken aan het uiteindelijk gewenste beeldpatroon. Het pand hoeft slechts de middelen hiertoe te leveren.

Bouwen en afbreken liggen bij Teeuwens werk in elkaars verlengde. De grote fotowerken die ook op de tentoonstelling worden getoond zijn de inmiddels bekende registraties van de omvangrijke installaties die zij onder andere in haar eigen huis bouwde. Deze bestaan uit immense stapelingen van haar eigen bezittingen of van allerlei soorten bouwmaterialen. Ooit werd opgemerkt dat Teeuwens obsessieve bouwlust op schijnbaar gespannen voet staat met de deugdelijkheid van het bouwwerk, omdat instorting elk moment nabij lijkt te zijn. Bij de installatie in het huis in Krasnojarsk volgen het afbreken en het bouwen elkaar niet op, maar vonden ze gelijktijdig plaats. Uiteindelijk is het hele huis neergehaald, en resten de foto’s als gedenktekens voor een efemere constructie.