Een optimistisch baken in de K-buurt

Victorien Koningsberger

In Amsterdam Zuidoost bestaat zoiets als het Bijlmer Museum; een gebied waar de oorspronkelijke principes van stedenbouwkundig functionalisme – scheiding tussen wonen, werken en verkeer – goed bewaard zijn gebleven. Je ziet er een zestal honingraatflats, gebouwd rond 1970, te midden van een autovrij parklandschap met waterpartijen. Autovrij omdat parkeergarages de flats flankeren. Kon je hup je auto parkeren en via een overdekte galerij naar huis. Parkeergarage Kraaiennest is zo’n garage, met op de begane grond tevens een winkelcentrum. Helemaal handig.

Na dertig jaar is de monumentale garage voor een groot gedeelte in onbruik geraakt en oogde het gebouw sterk verloederd. Peter Stel (1964), kunstenaar en bewoner van de Bijlmer, is in 2007 gevraagd de aandacht af te leiden van de betonnen kolos. Dit resulteerde in 2009 tot het kunstwerk Ziezo, dat tevens onderdeel was van OPEN SOURCE AMSTERDAM, de eerste van een reeks internationale tentoonstellingen in de openbare ruimte van de Bijlmer.

Stel noemt het een gefragmenteerd ‘environmetal sculpture’; pixels gemaakt van stalen platen die voor een groot gedeelte het gebouw ‘overwoekeren’, maar niet volledig verhullen. De kunstenaar is namelijk van mening dat de garage en zijn omgeving veruit de beste plek is om de Bijlmer te overzien. ‘Je kan het niet wegmoffelen’. En dus zijn er plekken kaal gelaten.

De materiaal- en kleurkeuze zijn opvallend. De platen zijn ons allen bekend als middel om bepaalde plekken af te zetten. En de gebruikte kleuren rood en wit zijn signaalkleuren. Veel gebruikte kleuren rondom het gebouw, bij stopborden en afrasteringen.  Je hebt haast het gevoel dat het kunstwerk je halt doet houden. Toch mag je er doorheen. 

Of erop. Onderdeel van het kunstwerk is namelijk een op de balkonrand balancerend kantoor – eigenlijk een keet – en twee multifunctionele ruimtes tussen de parkeerdekken van de 4e en 5e verdieping. Bij het ontwerp van deze twee ruimtes is door het toevoegen van enkele dunne wanden en veel glas gebruik gemaakt van het bestaande: veel beton en het uitzicht. Stel vind dat hij gezorgd heeft voor de ‘hardware’. ’s Zomers zorgt het kunstproject Fat Form voor de ‘software’: een eindeloze opeenvolging van artistieke activiteiten door artistiekelingen uit het buitenland en de Bijlmer zelf.

De garage Kraaiennest hoef je niet meer te zien als een oude betonnen kolos, maar als, zoals Stel het mooi verwoordt, een ‘optimistisch baken in de K-buurt’. Met een  boodschap die van de zijgevel afspat: ‘Ziezo’. Zie Zuidoost. 

Foto's: Peter Stel, Victorien Koningsberger en Fatform