Bezield zeepsop

Sophia Zürcher
Nicky Assmann, SOLACE (2011-2013)

Probeer ze maar eens te tellen, de perspex platen die nu van het plafond hangen in de voorste tentoonstellingsruimte van TENT. Nicky Assmann bracht gekleurde folie aan op driehoekige platen die dankzij een motor roteren. Er zijn gekleurde platen waar golvende repen uit zijn gesneden zodat je er doorheen kunt kijken. Weer andere zijn transparant, maar hebben groene, roze, blauwe, rode en oranje strepen folie. De dertien (waarschijnlijk) platen draaien, overlappen elkaar zodat de kleuren optisch mengen, of bieden doorkijkjes zodat ook de achterste planken in beeld komen. Het is een plezier voor de zintuigen: ik blijf kijken en ontdek steeds iets nieuws. Na tien minuten merk ik bijvoorbeeld dat het werk een tikkeltje bedreigend voelt als de vlakke kanten naar me toe zijn gekeerd. Alsof dansers me tijdens hun pirouetten in de gaten houden. De hele tentoonstelling van Assmann bestaat uit slechts vier werken, maar mede door dit schouwspel kun je eenvoudig een uur in de tentoonstelling doorbrengen.

Radiant (2015) voert zichzelf op, maar Aurora (Study 1) (2015) en het bijbehorende Aurora (Study 2) (2015) vragen meer concentratie. Het zijn twee koperen platen die sporen van corrosie vertonen. Aantasting dus, maar weŽl mooi, zoals olievlekken op een nat wegdek. De studies doen denken aan de schilderijen van Frank Ammerlaan, die het iriserende effect van zeepbellen en parelmoer wist vast te leggen op zijn schilderijen. Het is een soort alchemie, de transformatie van laagwaardige materialen naar iets waardevollers. In tegenstelling tot Ammerlaan die de kleuren vereeuwigt op doek, zet bij Assmann de transitie door. Althans, dat vermeldt het bijschrift, want die verandering gaat te langzaam om te kunnen zien. Assmann kan nog een paar slagen maken met deze platen die niet voor niets ‘studies’ heten.

De laatste twee werken blijven wel in beweging. Ook hier komt een iriserend effect voor, ditmaal dat van zeep. Het gaat niet goed met de waardering van zeep, denk aan de vastgoedzeepbel, de soapies of het ‘Homo bulla est’ van Erasmus. Maar met deze achttien minuten durende video Liquid Solid (2015), die Assmann samen met Joris Strijbos speciaal voor TENT maakte, wordt het materiaal opgewaardeerd. Tijdens haar Ars Bioarctica-residency in Finland kreeg de kunstenaar beschikking over dezelfde faciliteiten als wetenschappers, en zo kan ze nu laten zien hoe het eruit ziet wanneer zeep bevriest. De kleuren van de regenboog schudden als kwallen heen en weer, kristallen dansen rond. Een bizar tafereel van de natuur, het was niet eens nodig om de onheilspellende soundtrack dat zo nadrukkelijk te laten onderstrepen.

In Solace (2011-2013) komen alle zintuigen bij elkaar en dat maakt dit oudste werk in de tentoonstelling (het is haar afstudeerwerk uit 2011) beslist het best. In een vochtige, warme zaal staat een bankje voor een zwartgeverfde nis. Even lijkt de ruimte leeg, en overweeg ik door te lopen. Maar dan trekken twee latten elk een vlies van zeep omhoog, waarna zich een fascinerend kleurenspel openbaart. Het vloeibare materiaal zakt als stroop omlaag en laat de meest prachtige kleuren en vormen zien. En na enige tijd spat het ‘doek’ van Assmann uit elkaar. Goedbeschouwd zit ik dus gebiologeerd naar een scherm van zeep te kijken, dat klinkt toch bijna alsof ik me beet laat nemen. Maar wat is dan de grap? Is het te simpel? Nou, het effect oogt weliswaar eenvoudig, maar het kinetische apparaat is het resultaat van vele wetenschappelijke experimenten. De temperatuur, het licht, de luchtvochtigheid en de beweging moeten precies juist zijn. Als kijker wordt je heen en weer geslingerd tussen een volwassen nieuwsgierigheid naar hoe het is gemaakt en een kinderlijke fascinatie voor het werkelijk adembenemende beeld. Het is Nicky Assmann gelukt om de bezieling van een materiaal te beteugelen en naar haar hand te zetten, maar met behoud van de magie.

Nicky Assmann, AURORA STUDIES (2015)