Vind je innerlijke Shakira

Simone van Hulst
Tentoonstellingsoverzicht MINDPLACE THOUGHTSTREAM, 1646, foto: 1646

“Ik wil niet.” Een eerste gedachte als ik 1646 binnenstap. Dit is De Tuinen, een wellnesswinkel waar me iets wordt aangepraat wat ik niet wil kopen of geloven, waar een cd met walvissenmuziek opstaat en onduidelijke objecten met onduidelijke functies, maar duidelijke prijzen, me aanstaren. Gelukkig, er is nog een ruimte.

Nog meer onduidelijke pastelkleurige objecten, zogenaamde sfeermakers (ik weet echt niet wat het zijn), geprojecteerde lichaamsdelen en videoprojecties. De visuele elementen krijgen context en betekenis door audio, TED Talk-verhalen over het bewustzijn en later een sussende maar sturende vrouwenstem. Hier maak ik kennis met Cynthia, het alter ego van Shana Moulton, die met een jaloersmakende onbevangenheid haar fysieke en geestelijke gezondheid onderzoekt. Ze gebruikt het apparaat wat in de eerste ruimte van de galerie stond uitgestald: de Mindplace ThoughtStream, een zogenaamd Biofeedback Performance System (BPS). Dit apparaat zou je stress en angst verminderen, dieper leren mediteren, je concentratie verhogen en de bewustwording van lichaam en geest synchroniseren. Ook kun je het overal mee naartoe nemen. En belangrijk: het maakt korte metten met het zogenaamde mysterie van stressmanagement; je wordt er namelijk hartstikke ontspannen van. Het is trouwens te koop voor maar 99 dollar.

Cynthia gebruikt het systeem en komt in een dieper bewustzijn terecht. We volgen haar in de video’s. Als je het nog niet eerder had gevoeld wordt het hier kraakhelder: dit is een prachtig commercieel spel. Het synchroniseren van lichaam en geest is een gat in de markt. Want wie wil dat nu niet? Het maakt niet uit welke objecten er aangeschaft moeten worden, we gaan erin mee. Commercie goes spiritual. Dat gaat best goed. De commercieel spirituele taal die Moulton laat terugkomen in haar installatie is opvallend alledaags. We horen deze taal dagelijks terug in promotionele uitingen. De belangrijkste boodschap: controle is mogelijk. Met je geest kun je echt je lichaam sturen. Stress is niet meer nodig, dames.

Hier komt een cruciaal punt. Die taal lijkt zich namelijk vooral te richten op de vrouwelijke medemens. De medemens die zoekend is naar oplossingen voor al dan niet ingebeelde aandoeningen (het prikkelbaredarmsyndroom, in Cynthia’s geval) en openstaat voor oplossingen van elk kaliber. Het zit in jezelf, je moet je innerlijke vrede vinden, je innerlijke godin. Dat probeert Cynthia. Ze gaat mee in het lineaire narratief. Je bent ziek en dan word je beter. Probeer Activia eens, bijvoorbeeld. Dat is niet alleen lekker, maar maakt van jou bovenal een sexy danseres. En tegelijkertijd promoten we ook de nieuwste clip van Shakira. Wat heeft zij hiermee te maken? Buikdansen natuurlijk! Dat kan niet zonder tevreden darmflora. Is er logica? Maakt niet uit, het werkt. Cynthia wordt Shakira, op een huis-tuin-en-keuken-Photoshop-manier, maar toch.

Moultons expositie toont treffende maar tergende scenario’s voor de commercieel spirituele narratieven die we uit ons dagelijks leven kennen. Die scenario’s lijken zich te richten op het vrouwelijke karakter van ‘goed in je vel zitten’, kiezen op basis daarvan hun doelgroep en zijn voornamelijk te herkennen aan de weeïge taaluitingen en (daar zijn ze weer) onduidelijke pastelkleurige objecten.

Als de video’s zich beginnen te herhalen loop ik terug naar de eerste ruimte. Ik kijk nog eens naar alle objecten: badparels met avocado of abrikoos, oorbellen met glimmende stenen, een stoel met voetenbank met extra donutvormige kussens en het ThoughtStream-apparaat. Er is wel iets veranderd. Moulton heeft een kritische laag toegevoegd aan deze objecten.

Hoe overdreven en exotisch Cynthia’s ‘trip’ ook lijkt, het is echt geen ‘andere wereld’ waarnaar ze je meeneemt. Integendeel, het is juist deze wereld die ik opnieuw bezie. Cynthia’s aandoenlijke maar kitscherige bereidwilligheid voedt mijn scepsis ten opzichte van strategieën die baat hebben bij een naïeve, gewillige consument. Met Mindplace Thoughtstream trekt Moulton het gordijn weg dat opgetrokken is door het commercieel spirituele discours. Een welkome ontnuchtering.

Tentoonstellingsoverzicht MINDPLACE THOUGHTSTREAM, 1646, foto: 1646
Shana Moulton, MINDPLACE THOUGHTSTREAM, 2014.