Kunstwerk, gebaar en display

Brenda Tempelaar
David Maljkovic, AFTERFORM (2013) foto: Michel Claus, met dank aan: Annet Gelink Gallery, Amsterdam

Een wit platform staat centraal in Afterform, de tentoonstelling van David Maljkovic bij Annet Gelink Gallery. Het platform neemt haast de gehele galerie in beslag. Het is twintig centimeter hoog, bijna acht meter lang en bijna vijf meter breed. Het verspert de doorgang en onttrekt het achterste gedeelte van de galerie aan het zicht. Het platform is nagenoeg leeg, op een projectiescherm na. Daarop is een animatiefilm te zien die voortdurend opnieuw wordt afgespeeld.

Afterform (2013) is een cartooneske animatie waarin Maljkovic mijn gedachten leidt naar twee architecten die tegenover elkaar aan tafel zitten. Zij zijn te herkennen aan hun typische ronde brillen en diep gefronste wenkbrauwen. Op tafel liggen blokken, waar de architecten met de handen in hun haar naar staren. Geometrische schaalmodellen van gebouwen, denk ik. Het beeld trilt. Paarse en groene pixels worden zichtbaar. Op zijn presenteerblaadje serveert een ober een wolkenkrabber. In Afterform wordt een Kroatische spotprent uit de jaren 60 nieuw leven ingeblazen door de figuren te animeren en ze te verbinden aan het oeuvre van Maljkovic. Zo heeft hij afbeeldingen van eerder werk, zoals een kamerplant met erbovenop een sokkel, voor de animatie verwerkt tot lijntekeningen. De kritische noot die de oorspronkelijke tekening bij het modernisme plaatste wordt in Afterform voortgezet en verbonden aan de vraag welke rol modernistische kunst en architectuur spelen voor ontwerpers en kunstenaars van nu. Dan verschijnt er een sokkel met daarop een filmprojector op het scherm. Tegelijkertijd doemt uit de verduisterde benedenruimte het geluid van deze ouderwetse filmprojector op.

Het geluid leidt me naar Undated (2013), een film die mijn blik op de handen van Ivan Kozaric laat rusten. De Kroatische beeldhouwer Kozaric kneedt oneindig met een stuk aluminiumfolie, maar tot een sculptuur leidt het niet, waarmee Maljkovic het proces benadrukt. Het moment werd vastgelegd op high definition digitale video, maar werd later omgezet naar 16mm-film. In de nabewerking van de video manipuleerde Maljkovic ook het beeld, door kleine storingen toe te voegen die ik ook al zag in de animatie Afterform. Daarnaast vertraagde hij de opname op sommige punten. Dat Malkjovic het beeld heeft nabewerkt, draagt sterk bij aan de manier waarop de toeschouwer het moment interpreteert. Hij verplaatst hiermee de aandacht van het object naar de manier van presentatie. Via Kozaric verkent Maljkovic hier de grensgebieden tussen een kunstwerk, een gebaar en een display.

Zowel het platform als de witte zuil waarop de projector staat, wijst op de sokkel als rode draad door de tentoonstelling. Maljkovic gebruikt er nog drie om zijn collages op ooghoogte te brengen. De collages tonen een opeenstapeling van beelden die Maljkovic ontleent aan zijn eigen oeuvre. Hiermee historiseert hij zijn eigen werk, maar geeft hij eerdere tentoonstellingen, foto’s en kleurvlakken ook de mogelijkheid om zich te verenigen in een nieuwe voorstelling. Dat Maljkovic zich aangetrokken voelt tot de collagetechniek verbaast mij niet. Hij was immers op zoek naar zijn eigen manier om het modernisme te vervormen en haar te lezen in een nieuwe samenstelling. Naar mijn idee is dat de kracht van Afterform: Maljkovic durft zijn eigen werk te vermengen met kritiek op het modernisme om zijn werk opnieuw te kunnen lezen.