In de verwachting een tentoonstelling te treffen die de duistere rafelranden van onze maatschappij toont, loop ik Dark Matters binnen bij TENT. Het eerste wat opvalt is dat kleur ontbreekt. Het meeste werk is donker of grijs. Ik moet mijn verwachtingen bijstellen, deze grauwe atmosfeer weerspiegelt de geestesgesteldheid in onze, door crisis en maatschappelijke onrust geplaagde, samenleving. Toch is de aard van het werk zo verschillend dat niet alles onder een noemer te vangen is. Het werk van Marc Bijl is een onderzoek naar de iconografie van macht, opstand en revolutie. Het werk van Dirk van Lieshout engageert zich maatschappelijk door opstand vorm te geven in monumentale putdeksels en geluidsfragmenten.
Deze kunstenaars verschillen nogal met Mariëlle Buitendijk, die een fundamenteel beeldend onderzoek uitvoert. Buitendijk is bekend geworden met schilderijen van stadions die met een subtiele spraytechniek vervaardigd zijn. Op een bepaald moment begon zij maquettes te maken als basis voor haar schilderijen en nu hebben die maquettes zich zelfstandig ontwikkeld tot abstract werk. Het zijn 3D-grafieken van wiskundige reeksen die als sculpturen in de ruimte staan. Deze werken zijn wit waar met schaduwwerking een schilderkunstig effect wordt bereikt. Haar twee subtiel geschilderde paneeltjes ademen dezelfde geest, het is fascinerend te zien hoe dit werk zich verder zal ontwikkelen.
Een donker landschap op de tekening van Renie Spoelstra is een moment van stilstand en reflectie waarin niets lijkt te gebeuren, misschien is het onmogelijk dat hier ooit nog iets gebeurt. Ook de duistere atmosfeer in de werken van Sylvia B. is onontkoombaar. Naast verstilde foto’s van een circus bij nacht laat zij twee gemanipuleerde wezens zien die als circusfreaks tegelijkertijd afkeer en mededogen oproepen. Het geheel toont de situatie na sluitingstijd, als het theater is gestopt en het publiek verdwenen is. De naakte waarheid blijft over. Het zijn tragische beelden.
De foto’s van Fiona Weir bestaan uit statische situaties met zware schaduwen die weinig doortekening vertonen. In details tonen zich suggesties van een cultuur of een verhaal, maar de massieve schaduwen maken die mogelijke werelden irrelevant. Sandro Setola’s werk licht letterlijk op in een verduisterde ruimte. Zijn houtskooltekeningen van garages en ondergrondse ruimtes suggereren een wereld die vergaat, de nerveuze beweging in zijn video doet denken aan een onbestemde vlucht daar vandaan. De donkere wezens in glazen stolpen die Jeroen Kuster toont zouden een dergelijke wereld kunnen bewonen. De organismen zijn door de kunstenaar gecreëerd vanuit een fascinatie voor de manier waarop de anatomie van diverse levensvormen kan variëren.
Met de titel van de tentoonstelling Dark Matters en met de begeleidende tekst kun je alle kanten op en in de keuze van de kunstenaars hebben de samenstellers dat ook gedaan. Dieper inzicht in de maatschappij en zelfkennis heb ik niet opgedaan zoals de suggestie was. Ik twijfelde eerder aan mezelf door een inhoudelijk wisselvallig geheel waarin gelukkig nog werk oplicht uit een thematisch duister.