The more random the better

Annet Dekker
Jonas Lund, THE PAINTSHOP .BIZ (2012). http://thepaintshop.biz

Sinds een paar jaar verkent de Zweedse kunstenaar Jonas Lund de dimensie tijd op het web en probeert hij na te gaan wat de invloed is van standaard sociale netwerksites zoals Facebook op onze beleving. Daarnaast is hij bezig met het opzetten van een nieuw businessmodel voor kunstenaars: The Paintshop.biz. Genoeg redenen om iets meer over zijn fascinaties te horen.

AD: Kun je me iets vertellen over je achtergrond?

JL: Vanaf mijn zestiende heb ik me bezig gehouden met fotografie; ik bracht veel tijd door in de donkere kamer. Tijdens mijn studie aan de Rietveld Academie was fotografie het onderwerp van gesprek. Omdat er zo’n nadruk op werd gelegd wilde ik verder kijken; fotografie als medium werd voor mij op een bepaald moment te beperkt. Tegelijkertijd ging ik me ook bezig houden met commerciële programmering en het bouwen van websites, wat van invloed was op mijn artistieke werk. Wat mij aantrok in de computer is dat het zo veel sneller is dan andere media. Fotografie heeft een bepaalde traagheid terwijl het werken met internet als medium een direct resultaat geeft: je maakt, klikt, bewaart, verstuurt en verspreidt vrijwel binnen een paar minuten. Het lijkt op de Jamaicaanse muziekindustrie in de jaren 60 waar muziek ’s ochtends werd opgenomen en ’s avonds al op de radio te horen was.

En eerlijk gezegd zit ik liever achter de computer. Het is gewoon gemakkelijker. Ik hoef alleen maar naar Facebook, Twitter, Google of mijn email te gaan om voortdurend nieuwe mogelijkheden te ontdekken. Daarnaast hou ik van het begrip online-ness, om deel uit te maken van een community. De online community is heel open. Het is een groep mensen die op de een of andere manier met elkaar verbonden zijn, door te exposeren op dezelfde tentoonstellingen of omdat ze dezelfde interesses delen. 

AD: Je bent nu zo’n twee jaar bezig met het maken van internetkunst. Je eerste werken gingen voornamelijk over de formalistische elementen van de computer. Ze doen denken aan de eerste experimenten van kunstenaars zoals JODI. Is er een specifiek verband?

JL: Eerlijk gezegd was het meer een experiment; pas achteraf ontdekte ik meer verbanden. Voor mij was het een manier om ergens achter te komen, te ontdekken wat er mogelijk was. Het was nog heel ongepolijst en ik ben nu eigenlijk aan het nadenken over een tweede versie van Blue Crush (2011), om het bij te schaven. Ik denk dat de meeste mensen niet veel weten over de geschiedenis van internetkunst of over de projecten die gemaakt zijn, omdat het meeste slecht gedocumenteerd is of niet toegankelijk meer is. 

AD: Wat vind je op dit moment het interessantst aan het web? 

JL: Vooral de beleving ervan interesseert mij. Hoe je bijvoorbeeld het online fenomeen Facebook ervaart. Wat is de werkelijke beleving binnen een geprefabriceerd format; hoe beïnvloedt zo’n structuur deze beleving? Ik wil mensen graag op een andere manier laten denken over of kijken naar wat ze doen. Niet op een educatieve wijze, maar door het onderzoeken van verschillende gebieden en vraagstukken.

AD: Je hebt dit jaar een online performance gedaan, Selfsurfing. Mensen konden een Chrome-extensie op hun computer installeren die jouw browser in real time kloonde op hun computer. De performance duurde 24 uur, waarin de kijker jou surfend op het internet kon bekijken. Het project was een voortzetting van je eerdere werk I’m Here And There (2011) waarin mensen de online locaties konden zien waar jij geweest was. Ik denk dat je met Selfsurfing meer wil focussen op de ervaring van het browsen, maar zou je daar iets meer over kunnen vertellen? Welk aspect van jouw beleving probeerde je over te brengen?

JL: Het weerspiegelt het idee van willekeur. Bij interactie met (sociale) netwerksystemen gaat het meer om toevallige ontmoetingen dan het idee om iets specifieks te vinden. Op een gegeven moment kun je alle veranderingen die constant plaatsvinden binnen sociale netwerken niet meer bijhouden, daarom check je het af en toe en als de top entry je niet interesseert log je weer uit. Met prime time televisie was dit heel anders, daar gaat je interesse uit naar specifieke zenduren, maar tegenwoordig zijn tijd en keuze willekeurig geworden. Dus de enige cultuur die overgebleven is is willekeur, en dat probeer ik met deze projecten over te brengen: hoe meer willekeur hoe beter.

AD: In veel van je werk is tijd een terugkerend thema, het maakt zelfs vaak deel uit van de meeste titels van je werk. In je project 1,164,041 Or How I Failed In Getting The Guinness World Book Of Record Of Most Comments On A Facebook Post (2012) gebruik je javascript dat ononderbroken draait in een poging om in het wereldrecordboek te komen met de meeste comments op één Facebook bericht. Met Selfsurfing baken je het heel duidelijk af – 24 uur. Maar op welke manier zie jij tijd als willekeurig? Kun je meer vertellen over jouw ideeën over tijd?

JL: Een computersysteem heeft geen idee van tijd, maar alles wat je doet is een time-based performance, of je nou aan het chatten bent via Skype of IRC of emails aan het typen bent. Deze paradox vind ik interessant. De projecten zijn een manier om tijd terug te brengen in het computergebruik. Door een geschreven algoritme of script te draaien om te zien hoe het ervaren wordt, zoals mijn project 1,164,041. En bij de Selfsurfing-performance gaat het om de willekeurige beleving van het browsen en van mij live meemaken op je computer. Dat is wat er gebeurt binnen dit soort netwerken. Desondanks is het tijdsaspect belangrijk, ik wilde dat de performance een begin en een eind had. Dat is belangrijk omdat er specifieke momenten zijn waarop je de computer aan en uit zet, maar in de tussentijd is er alleen maar willekeur, je zit gevangen in het netwerk. En dan krijgen we te maken met tijdloosheid, samen met en versterkt door, de oneindige stroom van content. Toen ik eraan begon dacht ik dat het hoe dan ook ergens zou stoppen, dat ik vast zou komen te zitten zonder ideeën, maar dat gebeurde niet. Telkens als ik naar Google of Facebook of Twitter ging kwam er iets nieuws tevoorschijn waardoor ik verder bleef gaan. Zelfs in tijdloosheid is de content oneindig, dus het gaat ook om de productie van content in deze sociale netwerken, wat een andere relatie heeft tot tijd dan hoe wij het herkennen of herkenden. Ik ben geïnteresseerd in dit duratieve aspect van het internet en hoe het zich verhoudt tot onze opvatting van tijd. 

AD: Je maakt ook werk offline, gaat het om het vertalen van wat er online staat? 

JL: De uitdaging is om van de offline-presentatie meer te maken dan alleen een gimmick of een vertaling. Dat moet het overstijgen. Een goed voorbeeld vind ik You Tube as a Sculpture (2009) van Constant Dullaart, waarin hij, na zijn YouTube play buttons, een fysiek kunstobject heeft gemaakt, dat daarna weer werd opgenomen op video door anderen en op internet is gezet. Hier hebben we te maken met de overgang van online naar offline, maar de essentie ging over de comment culture die online plaatsvindt. 

Als je iets tastbaars maakt heeft het in een bepaald opzicht een meerwaarde. Dat ligt niet in het feit dat meer mensen het kunnen zien, omdat je werk online meestal door meer mensen wordt gezien dan in een galerie, maar zodra het offline is wordt het iets wat je ook daadwerkelijk kunt aanschaffen. Het verandert in een object, een bezit, en dat is de meerwaarde van het tastbare. Ik denk ook dat door het maken van dit soort bewerkingen en het te verbinden aan internet mensen zich ervan bewust worden dat er ook online kunst te vinden is, omdat nog steeds veel mensen dit niet weten. 

Vertaling Engels – Nederlands: Mart Dekkers

Jonas Lund, 1,164,041 OR HOW I FAILED IN GETTING THE GUINESS WORLD BOOK OF RECORDS OF MOST COMMENTS ON A FACEBOOK POST (2012). http://1164041.com
Jonas Lund, BLUE CRUSH (2011). http://bluecrush.me
Jonas Lund, I'M HERE AND THERE (2011). http://imhereandthere.com