Het ligt wat voor de hand, de vergelijking met Sheherazade, maar wat wil je met zo’n omslag. Twee met kohl omlijnde amandelvormige ogen, een sluier om het hoofd, een fonkelende speld op de revers van een zacht glanzend jasje, en dat alles in het grijsgroen dat met de Islam en het Midden-Oosten wordt geassocieerd. Ons model is bepaald koket bovendien; de lippen glimmend van de gloss, de kin iets naar beneden, een felle blik waarmee ze de kijker fixeert.

Kunstenaar/fotograaf Hana Miletić werd in 1982 geboren in Zagreb, maar verhuisde naar België waar ze in Antwerpen en Brussel kunstopleidingen volgde. Momenteel werkt ze ook als docent-assistent en onderzoeker op de LUCA School of Arts van de Vrije Universiteit Brussel. De combinatie van haar afkomst en interesse in theorie sijpelt vaak in meer of mindere mate door in haar visuele werk.

Met de geografische afstand tot haar onderwerp, dat vaak te maken heeft met Kroatië, is er ook een culturele afstand ontstaan. Ze herkent typische, maatschappelijke verschijnselen, maar kan er met de verwondering van een buitenstaander naar kijken, zowel in Brussel als in Zagreb. Het resultaat van haar arbeid is meestal sober maar met een kwinkslag, alhoewel dat laatste ook een interpretatie van de lezer kan zijn.

In haar meest recente publicatie Class of 2008 is ook zo’n interpretatiedilemma aan de hand. Miletić kreeg een serie portretten tot haar beschikking van de eindexamenklas van de enige Islamitische middelbare school in Kroatië, een land dat vooral veel christelijke inwoners heeft. Een tweede factor die de verzameling foto’s uitzonderlijk maakt, is het feit dat deze klas uit 2008 de enige is die ooit officieel op foto is vastgelegd door de school.

De portretten lijken veel op elkaar. De meisjes dragen eendere hijabs, jasjes en spelden; de jongens een donker pak dat steevast iets te ruim om de schouders hangt, een wit overhemd en een glimmende das bezaaid met lichte en donkere rechthoekjes. Alleen kapsels, brillen en de manier waarop de sluier is geknoopt variëren. De jongens kijken gemiddeld wat treuriger de lens in dan hun vrouwelijke klasgenoten, van wie niemand zo sprankelend de verwachting tart als het meisje op de omslag.

De foto’s zijn in zwart-wit gedrukt, de personages hard uitgelicht, waardoor een dreigende schaduw op de muur achter hen wordt geworpen. Waarom zijn er van deze groep wel foto’s? Welke hoop is op hen gevestigd? Welk onheil hangt hen boven het hoofd? En dan het element waarmee Miletić alles op zijn kop zet: een witte envelop vol kleurensnapshots. Van alle geportretteerden één. En wat blijkt: lachende gezichten, jongens tonen hun pasgeboren kind, motor of voetbaltrofee. Slechts drie van de tien meisjes dragen ook buiten school de hijab, de overige zeven poseren in verleidelijke poses. Er is niets over van de deprimerende sfeer in de officiële portretten.

Haalt Miletić een grap met ons uit, of bedoelt zij een politiek statement te maken over het verschil tussen beeld en werkelijkheid? Haar keuze voor de printtechniek, die het midden houdt tussen drukken en kopiëren en uitermate geschikt is voor hoge oplages zoals bij politieke pamfletten, zou op dat laatste kunnen wijzen. Voor een eenduidige conclusie is echter nog wat meer studie nodig. Vooralsnog is Class of 2008 een modern sprookje over lelijke eendjes en coming of age in ongewone omstandigheden, op intelligente, intrigerende en visueel aantrekkelijke wijze verteld.