Het is altijd even zoeken naar het Brusselse Argos. Het zit weggestopt op een ietwat onwaarschijnlijke locatie, tussen de straatprostituees en verlopen hotelletjes. Het centrum voor kunst en media zit al sinds 1989 op deze plek en evolueerde in die achttien jaar van kleine distributeur van videowerken en films tot een kunstcentrum met een bredere insteek: naast tentoonstellingen, events, filmvoorstellingen en lezingen, produceert, conserveert en archiveert Argos kunstwerken van Belgische en internationale kunstenaars.

Ook al is de omgeving nog zo aftands, Argos blijft voorlopig zitten waar het zit. Onlangs werd het gebouw nog verbouwd door de Rotterdamse architectengroep MVRDV (in 1991 opgericht door Winy Maas, Jacob van Rijs en Nathalie de Vries). Aansluitend op deze herinrichting is onder de titel Piece by Piece werk van MVRDV te zien – maquettes, foto's, tekeningen en video's. In de grote tentoonstellingsruimte op de begane grond worden 24 al dan niet gerealiseerde projecten voorgesteld door middel van een video, maquette en boek. Uitgevoerd werden bijvoorbeeld de nieuwbouw van popcentrum De Effenaar in Eindhoven of de renovatie van het Lloyd Hotel in Amsterdam. Zoals menig hedendaags architectenbureau zoekt MVRDV de grenzen op van de architecturale praktijk en probeert het meer te zijn dan louter de ontwerper van een gebouw of serie gebouwen.

Bij deze grensoverschrijdende architecturale praktijk horen ook uiteenlopende producten. Naast de 24 bouwprojecten zijn er dan ook ‘onderzoeksmatige' video's te zien. Zoals de drie video's die tonen hoe de miljoenensteden Tokio, Mexico City en São Paulo op misselijkmakende wijze langzaam uitdijen (urban sprawl). Of de video Pig City waarin wordt uitgelegd hoe je ‘ecofarming' van varkensvlees rendabel kan maken door varkens de hoogte in te stapelen, de vrijgekomen gassen te gebruiken om niet alleen energie te leveren aan de varkenstorens maar ook aan Nederlandse huishoudens, de torens strategisch in het Nederlandse landschap te plaatsen voor productie- en exportdoeleinden, enzovoort.

Met dit stapelen van varkens hebben we dan ook meteen de kern van het gedachtegoed van MVRDV te pakken. Hun oplossing voor het steeds nijpender ruimtegebrek in een toenemend verstedelijkende wereld is namelijk loskomen van het tweedimensionale concept van urban sprawl en juist de hoogte in denken. Het paviljoen Stacked Landscapes dat MVRDV ontwierp voor de Wereldtentoonstelling van 2000 in Hannover illustreert dit goed. Het 40 meter hoge gebouw bestaat uit zes verschillende lagen van Nederland – van een meer met windmolens tot een bloemenveld en duinen.

Naast Piece by Piece is in Argos ook de installatie ANATOMY van de Belgische kunstenares Ana Torfs te zien. Torfs gebruikt doorgaans uiteenlopende media, zoals projecties, foto's, film en publicaties, om een bepaald verhaal te vertellen. Vaak is dat een prominent verhaal uit de Westerse cultuurgeschiedenis (zoals de geschiedenis van Jeanne d'Arc in haar werk Du Mentir- Faux uit 2000). Boven aangekomen zie je rechts van je een zwarte wand waarop in lichtere vlakjes – een soort beeldschermen maar dan geprint – het woord 'vérité' is geschreven. De herhaling van dit woord en de suggestie van een beeldscherm, trekt meteen in twijfel of datgene wat je gaat zien wel 'waar' is. Het is een uitdrukking van Torfs' zoektocht naar en weergave van de ongrijpbaarheid van 'waarheid' in historische gebeurtenissen.

Achter deze wand worden zeventien zwartwitfoto's geprojecteerd van Duitse acteurs die poseren in het anatomisch theater in Berlijn. De acteurs staan in de gaanderijen en kijken naar elkaar of naar beneden, een beetje verveeld. De groepsportretten worden afgewisseld met close-ups van de acteurs. De setting van het anatomisch theater heeft iets van een rechtszaal en dat is geen toeval. Het derde deel van de installatie is namelijk een re-enactment van de rechtszaak na de moord op Karl Liebknecht en Rosa Luxemburg, de oprichters van de Spartakusbond die uitgroeide tot de Duitse communistische partij. Zij werden in 1919 door de politie vermoord tijdens de Spartakus-opstand in Berlijn. Twee tv-schermen tonen 25 Berlijnse acteurs die bepaalde getuigenissen van dit proces herspelen. De beelden zijn zo gemonteerd dat we verschillende getuigenissen omtrent dezelfde gebeurtenis te horen krijgen. We zien enkel het hoofd en de bovenhelft van de borstkas van de acteurs. Ze bewegen niet, zeggen hun tekst op als een soort marionetten.

Het verstilde van Torfs' werk – de priemende beelden waarbij de camera lijkt te wachten tot pijnlijke gevoelens die in een flits over het gezicht van een acteur glijden, kunnen worden vastgelegd – brengt historische herinneringen op een vreemde manier tot leven. Torfs weet historische momenten die in de vergetelheid zijn geraakt of die juist door herhaling en platitudes zijn platgeslagen te reanimeren, of misschien wel voor het eerst tot leven te wekken. Tenslotte, het gaat haar niet om historisch accurate her-vertellingen maar om de dynamiek tussen herinnering, historische documenten en re-registratie. Het resultaat is veel minder theoretisch dan het bovenstaande misschien doet vermoeden. Torfs' werk is emotioneel zonder sentimenteel te worden, het bekruipt je als het ware. Het is die droge weergave van een historische herinterpretatie met een allesbehalve droog resultaat, die haar werk zo krachtig maakt.